Το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών (ΣΠΕ) είναι το αρχαιότερο ερευνητικό κέντρο της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. Διευθυντές του ΣΠΕ διατέλεσαν ο ιδρυτής του καθηγητής Αντώνης Κριεζής (1964 έως 1968), και εν συνεχεία οι καθηγητές Αθανάσιος Αραβαντινός (1969 έως 1994), Γεώργιος Σαρηγιάννης (1994 έως 2007), Πολυξένη Κοσμάκη (2007 έως 2010) και Δημήτρης Ν. Καρύδης (2011 έως 2015). Από το 2016 τη διεύθυνση του ΣΠΕ έχει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Σερράος.
Στη μακρά αυτή πορεία του, το ΣΠΕ λειτούργησε ως πρότυπο ερευνητικό κέντρο με σκοπό την εκπόνηση ερευνητικών έργων για λογαριασμό φορέων του ευρύτερου
δημοσίου τομέα, με ακτινοβολία που σύντομα έφτασε σε πολλές περιφέρειες της χώρας. Σε μια εποχή που η έρευνα σε ζητήματα ερμηνείας των διαδικασιών παραγωγής του κτισμένου χώρου ήταν ελάχιστα προωθημένη, το ΣΠΕ εισήγαγε νέες, καινοτόμες κατευθύνσεις για τη διαχείριση του χώρου, μετεκπαιδεύοντας ταυτόχρονα στελέχη του Δημοσίου, και παρέχοντας τεχνογνωσία με έμφαση σε κατευθύνσεις παρεμβάσεων για τη ευρύτερη χωρική ανάπτυξη και τη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος.
Ήδη πριν από το 1980 ολοκληρώθηκε μια σειρά τέτοιων σημαντικών εφαρμοσμένων ερευνών, για την Ήπειρο & Θεσσαλία, την Πελοπόννησο , την Ανδρίτσαινα, την Καλαμάτα, την Πεντέλη, κλπ., καθώς επίσης και η ευρεία «Έρευνα Πολεοδομικών
Προτύπων».
Σήμερα, το ΣΠΕ προωθεί συστηματικά τη διεπιστημονική συνεργασία σε ζητήματα χωρικού ενδιαφέροντος, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, και παράλληλά συνδέεται άρρηκτα με την υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, παρέχοντας νέα επιστημονική γνώση, υλικό τεκμηρίωσης, ερευνητικά στοιχεία και δεδομένα, κλπ.
Κύριοι τομείς ερευνητικής και επιστημονικής δραστηριότητας του ΣΠΕ, αποτελούν, η Πολεοδομική Ανάλυση [μεταξύ άλλων: καταγραφή και αξιολόγηση χωρικών δεδομένων, παρακολούθηση εξέλιξης των χαρακτηριστικών του δομημένου χώρου, κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις του αστικού περιβάλλοντος, κ.α.], και ο Πολεοδομικός και Αστικός Σχεδιασμός [μεταξύ άλλων: καινοτόμες μεθοδολογίες σχεδιασμού, εφικτότητα και σκοπιμότητα αστικών παρεμβάσεων, πολεοδομική ανάπλαση, περιβαλλοντικός αστικός σχεδιασμός, κ.α.].
